Beste Paarse Peper-vrienden, er is iets merkwaardig aan Kerstmis: het tegelijk luidruchtig en stil. Er zijn bellen en liederen, lichtjes en gelach, en toch is het diepste geluid van deze nacht een stilte die je alleen hoort als je even ophoudt met luisteren naar alles wat schreeuwt. In die stilte staat een Kind centraal. Vanwege Kerstmis wil ik van de gelegenheid gebruik maken om te spreken over twee soorten vrede: de Pax Romana (de Romeinse vrede), en de Pax Christiana (de christelijke vrede). In het kerstverhaal zoals opgetekend door Lukas komen we beide tegen: keizer Augustus en het Kind in de kribbe.
De Pax Romana was een groot succes. Dat moet eerlijk gezegd
worden. Rome bouwde wegen die wij nog steeds gebruiken, wetten die wij nog
steeds citeren, en steden die wij nog steeds bezoeken om er pasta carbonara en
espresso te bestellen. De Romeinse vrede was indrukwekkend omdat zij orde
bracht. Zij zei tegen de wereld: “Ga
zitten”. En de wereld - moe van alle oorlogen - ging zitten. Dat is een
verdienste.
Maar Rome bereikte vrede op een bepaalde manier. Het zwaard
werd niet weggelegd. De vrede werd bewaakt door legioenen. Het was de rust die
volgt wanneer iedereen weet wie er wint. Rome zei: “Er is vrede, want wij hebben gewonnen”.
En de wereld antwoordde: “Amen”,
omdat ze bang was om “nee”
te zeggen. Want dat overleefde je niet. Dit soort vrede is als een steen op een
deksel. Het houdt de chaos binnen, maar het is ook een beetje de dood in de
pot. Het werkt zolang de steen blijft liggen.
En toen, midden in die Romeinse vrede - precies toen de
wegen veilig waren en de grenzen strak op de kaart getekend - gebeurde er iets
wat geen enkel leger had gepland. In een uithoek van het rijk, in een stal werd
een Kind geboren. Niet met fanfare maar onder het zachte geloei van vee. Dit
Kind bracht een andere vrede. Niet een vrede die zegt: “Zwijg, of anders”, maar een vrede die
fluistert: “Vrees
niet”. De Pax Christiana begint niet met een decreet, maar met een belofte;
niet met een zwaard, maar met een kribbe. Niet met angst, maar met vreugde - en
dat is belangrijk, want angst kan mensen stil krijgen, maar alleen vreugde kan
hen vrij maken.
De Romeinse vrede hield mensen in bedwang. De christelijke
vrede zet mensen in beweging. De eerste zegt: “Blijf waar je bent.” De tweede zegt: “Volg Mij.” De Pax
Christiana is geen vrede die je kunt afdwingen. Je kunt haar niet opleggen met
wetten, hoe goed die wetten ook zijn. Je kunt haar niet bewaken met muren,
sloten en grendels. Zij begint op een plek waar geen keizer bij kan: het hart.
En daarom is zij tegelijk kwetsbaar en onoverwinnelijk. Kwetsbaar, omdat zij je
vraagt ‘ja’ te zeggen; vraagt, niet dwingt. Onoverwinnelijk, omdat geen enkele
macht ter wereld iemand kan dwingen nee te zeggen tegen liefde, maar ook
niemand kan verhinderen ja te zeggen.
Jongeren onder de bezoekers van onze site hebben een
feilloos instinct voor hypocrisie. Dus laat ik het scherp zeggen: de Pax
Christiana is geen gezellig gevoel, geen sentimentele boel. Het is geen kerstkaart
met sneeuw die in Palestina nooit gevallen is. Het is vrede met littekens. Het
is de vrede van iemand die zegt: “Ik
geef je mijn leven,” en het meent. Het is de vrede die aan het kruis hangt en
toch bidt: “Vader,
vergeef het hun.” Dat is geen zwakte; dat is morele explosie.
Rome zei: “Vrede
door overheersing”. Christus zegt: “Vrede door overgave”. En hier
struikelen veel mensen, want zij
denken dat overgave gelijk staat aan verliezen. Maar het christendom draait die
logica om. De Pax Romana wilde de wereld ordenen door haar te temmen. De Pax
Christiana wil de wereld vernieuwen door haar lief te hebben. En liefde is
gevaarlijker dan welk leger ook. Zij kijkt naar de vijand en zegt: “Jij bent geen
probleem dat opgelost moet worden, maar een mysterie dat bemind mag worden”.
Dat is revolutionair. En revoluties maken Rome zenuwachtig. Daarom werd dit
Kind later een Man die men wilde doden. Niet omdat Hij vrede bracht, maar omdat
Hij de verkeerde soort vrede bracht. Hij maakte mensen vrij - en vrijheid is
besmettelijk. Hij maakte zondaars hoopvol - en hoop is onhandelbaar. Hij maakte
gewone mensen heilig - en dat is het meest ontwrichtende van alles.
Wat betekent dit voor ons, hier en nu, Kerstmis 2025, aan
de vooravond van het nieuwe Jaar des Heren 2026. Het betekent dat wij niet
geroepen zijn om Romeinen te zijn die de orde bewaken met morele legioenen,
maar christenen die vrede zaaien met hun leven. Het betekent dat onze taak niet
is om iedereen stil te krijgen, maar om iemand lief te hebben - concreet, vandaag,
lastig dichtbij. De Pax Christiana begint elke keer opnieuw wanneer iemand
besluit te vergeven terwijl wraak makkelijker zou zijn. Zij begint wanneer
iemand eerlijk is terwijl liegen loont. Zij begint wanneer iemand trouw blijft
terwijl weglopen sneller is. Zij begint wanneer een jongere zegt: “Ik volg Christus,”
in een wereld die zegt: “dat
bepaal ik zelf wel”. En ja, dat is moeilijk. Maar Kerstmis is het feest dat ons
eraan herinnert dat God niet bang is voor moeilijkheden.
Dus laat Rome zijn wegen houden; wij hebben een weg die een
Persoon is. Laat Rome zijn vrede bewaken; wij laten ons bewaken door een Vrede
die ons eerst heeft gezocht. En laat de wereld zeggen dat dit naïef is. De
wereld heeft altijd gezegd dat liefde naïef is - totdat zij ontdekt dat zonder
liefde niets werkt.
Vrienden, moge deze Kerstmis jullie niet alleen rustig
maken, maar wakker. Moge zij jullie niet alleen troosten, maar sturen. En moge
de vrede die geen keizer kan geven, jullie harten bewaken—niet als een steen op een deksel, maar
als een vuur dat licht geeft. Want het Kind in de kribbe kwam niet om Rome te
verbeteren, maar om de wereld te redden. En dat, beste PP-vrienden, is een
vrede die geen einde kent.
Zalig Kerstmis
voor u allen,
+Rob Mutsaerts