Ook al
staat het feest van de heilige John Henry Newman officieel alleen op de
kalender van Engeland en Wales, hoe zou men zijn feest op 9 oktober niet kunnen
vieren, waar men zich ook bevindt, gezien de toestand van de Kerk waarin wij
ons bevinden? Newman is een van de grote
katholieke intellectuelen en heiligen van de 19e eeuw en een man van diep en
doordacht geloof.
Newmans
verzet tegen de definitie van pauselijke onfeilbaarheid voordat deze letterlijk
en figuurlijk met bliksem en donder in Rome in 1870 plechtig werd afgekondigd,
is welbekend. Zijn verzet was niet tegen
de leerstelling zelf, die hij geloofde.
Hij vreesde dat de Ultra-Montanisten van zijn tijd de definitie zo breed
zouden maken dat de Paus zou kunnen zeggen: "L'Eglise, c'est
moi.!" De definitie van pauselijke
onfeilbaarheid bleek veel bescheidener te zijn dan sommigen zoals kardinaal
Manning (die, dat moet ik bekennen, een andere held van mij is, maar op een
heel andere manier) hadden gehoopt.
Kardinaal Avery Dulles vat Newman's begrip van onfeilbaarheid heel
authentiek samen:
Onfeilbaarheid,
te onderscheiden van openbaring of inspiratie, was slechts een hulp, en dan nog
een voornamelijk negatieve hulp. Zij diende om te voorkomen dat de Kerk, in
bepaalde van haar handelingen, in dwaling zou vervallen. ..... En door met
Vaticanum II te zeggen dat onder bepaalde strikt beperkte voorwaarden "het
charisma van de onfeilbaarheid van de Kerk zelf individueel aanwezig is"
in de opvolger van Petrus.
Newman
was fel gekant tegen liberalisme in de godsdienst. In zijn Biglettoespraak in
Rome ter gelegenheid van het ontvangen van de rode kardinaalshoed hoed, zei
Newman:
“Liberalisme in religie is de leer
dat er geen positieve waarheid in godsdienst is, maar dat de ene
geloofsovertuiging even goed is als de andere, en dit is de leer die dagelijks
aan substantie en kracht wint. Het is onverenigbaar met elke erkenning van
welke godsdienst dan ook, als waarheid. Het leert dat alles moeten worden
getolereerd, want het zijn slechts meningen.”
“Geopenbaarde
godsdienst is geen waarheid, maar een gevoel en een smaak; geen objectief feit,
geen wonder; en het is het recht van ieder individu om het te laten zeggen wat
hem het meest bevalt. Devotie is niet noodzakelijk gebaseerd op geloof.
... Aangezien godsdienst dus een zo persoonlijke eigenaardigheid en zo'n privébezit is, moeten we er
noodzakelijkerwijs aan voorbijgaan in de omgang tussen mensen.”
Newmans
vooruitziende blik op wat er meer dan honderd jaar na deze toespraak zou
gebeuren, is zowel verbazingwekkend als ontnuchterend. Wij leven immers in een tijd waarin het
christelijke dogma, dat wil zeggen de dingen waarin men moet geloven, ernstig
onder vuur ligt. De "wereld"
van het Westen, die gedurende een groot deel van twee millennia echt
christelijk was, is in de afgelopen vijftig jaar vrij snel vervangen door een
radicaal individualistische ethiek die het geloof zoals het christendom dat
heeft opgevat, tot de te bestrijden vijand maakt. Want in de nieuwe wereld
waarin wij leven moet het "ik" het altijd winnen van het
"wij". Het idee alleen al van
een gemeenschappelijke overtuiging - en dit gaat verder dan een religieuze
overtuiging - en de aanvaarding van die gemeenschappelijke overtuiging en het
zich ondergeschikt maken aan het leven volgens die overtuiging: dit is niet de
opvatting van de meerderheid van de wereld waarin wij leven, de westerse
wereld. Want inderdaad, religie, en in
het bijzonder het christendom, moet vandaag genegeerd worden "in de omgang
van mens met mens".
Wat zou
Newman denken van Paus Franciscus? Hij
zou hem met grote droefheid herkennen.
Niet omdat de paus een slecht mens is, want hij lijkt zich oprecht te
bekommeren om de vergetenen en de vertrapten van deze wereld. De paus zou Newman verdrietig maken, omdat
hij de religieuze leider van het Westen is die een actieve hoofdrolspeler is
geworden in de ineenstorting van het christendom in het Westen. Franciscus was in veel opzichten de
onvermijdelijke paus na de jaren zestig. Men kan het secularisme van een groot
deel van het Westen begrijpen als het resultaat van de ineenstorting van het
christelijk geloof als de innerlijke kracht die de cultuur en het geweten van
het Westen aandreef. Maar deze Paus is
ook wat Newman niet durfde te vrezen: de Rots van Petrus die vergeten is dat de
Rots niet Petrus is maar Jezus Christus.
Zijn inmiddels befaamde, met zinnen als "wie ben ik om te
oordelen?" voor de vuist weg-gesprekken met verslaggevers in vliegtuigen,
die hem een tijdlang geliefd maakten bij de liberale seculiere pers, zijn
inmiddels saai geworden voor een wereld die hem al heeft afgeschreven. Franciscus is een product van de geest van Vaticanum
II, die minder te maken heeft met het concilie zelf dan met de drang om de
katholieke kerk te seculariseren en te moderniseren. De venijnige woorden in zijn laatste Motu
Proprio, Traditionis Custodes (de ironie van de titel is de Romeinse bureaucraten
ontgaan) tegen de leken en priesters die een parel van grote waarde hebben
gevonden in de Traditionele Romeinse Liturgie, "heilig toen en heilig
nu": als het mogelijk was voor een heilige om bedroefd te zijn - let op de
aanvoegende wijs - dan zou de heilige Johannes Henry Newman bedroefd zijn.
Maar
Newman is niet bedroefd, want hij weet dat ondanks de "feiten" zoals
gerapporteerd door opiniepeilers dat slechts 23% van de katholieken regelmatig
naar de mis gaat, en dat de meeste katholieken niet langer geloven in de
werkelijke aanwezigheid van Christus in de Eucharistie, en dat de Duitse
synodalisten zullen debatteren of het priesterschap noodzakelijk is voor het
katholieke geloof, het is een feit dat er vele seminaristen, jonge priesters en jonge leken en gezinnen zijn die
de schoonheid en transcendentie van de Traditionele Romeinse Mis hebben ontdekt
als tegengif voor het oppervlakkige egoïsme van deze tijd en die hun katholieke
geloof herontdekken op een manier waarvan de verantwoordelijken dachten dat ze
het onderdrukt en uit de weg geruimd hadden.
Angelus News publiceerde zeer onlangs een artikel waarin werd beweerd
dat de populariteit van paus Franciscus in de afgelopen jaren niet is
gedaald. Dat kan zijn. Maar ze hebben niet gesproken met de jongeren
van alle rangen en standen die een parel van grote waarde hebben gevonden en
die parel tot het middelpunt van hun leven zullen maken en dat met veel geluk
en geloof zullen doen. En nogmaals:
Schoonheid zal de wereld redden.
Pater Richard Gennaro Cipolla
(Rorate
Caeli blogspot, 10/10/2021)