Dat wij leunen op de logica van Aristoteles en Plato is zondermeer waar. Denk aan de godsbewijzen van Thomas van Aquino. Hier komt geen Bijbelse argumentatie aan te pas. De Summa Theologica wordt beschouwd als het hoogtepunt van de scholastiek, waarbij filosofie en theologie teruggrijpen op de heidense filosoof Aristoteles. Maar betekent dit nu dat heidense invloeden de R.K. kerk zijn binnengedrongen?
Stel jezelf de vraag: hoe kunnen we effectief evangeliseren. Op welke manier kun je in een seculiere cultuur het Bijbelse geloof verkondigen, zonder concessies te doen. Ik meen dat bepaalde protestantse denominaties hierin behoorlijk succesvol zijn. Ik merk wel dat zij - terwijl hun verkondiging glashelder is - concessies doen qua (liturgische) vormgeving. Dit heeft wel erg veel weg van seculiere evenementen. Qua podia, zang, muziekinstrumenten, licht en geluid is het nauwelijks te onderscheiden van popconcerten. Orgels, liturgische kleding en preekstoelen kom je er niet tegen. Het zijn pogingen om het christendom aan de seculiere man te brengen.
Onze protestante briefschrijver is van mening dat als hij moet kiezen tussen orthodoxie en liturgie, hij voor orthodoxie kiest. Mij lijkt dit een valse tegenstelling. Als ik orthodox wil blijven kan ik geen concessies doen aan de liturgie. Kijk eens naar de apostelen. Zij missioneerden in de heidense Grieks-Romeinse cultuur die totaal onbekend was met waar het de apostelen nu juist om te doen was. Het eenvoudigweg citeren uit het Oude Testament en de woorden van Jezus had geen enkele zin. De bijbel had voor hen geen enkel gezag. In plaats van concessies te doen aan hun identiteit, voegden zij er iets aan toe dat voor elke mens herkenbaar is: de rede, de logica, verstandelijke argumenten. Aldus is er een gemeenschappelijke basis waarop je verder kunt bouwen. De apostelen en de kerkvaders maakten gebruik van de manier van argumenteren van de Griekse filosofen en integreerden dit in hun eigen christelijke traditie. Het fungeerde als brug tussen de christenen en de buitenwereld. Dit was een manier om Christus te verkondigen in een seculiere maatschappij. Het bleek effectief te zijn.
Er kwam een kink in de kabel met Luther die uiterst vijandig stond tegenover deze manier van doen. Luther meende dat de Kerk haar identiteit te grabbel gooide door gebruik te maken van het gedachtegoed van Plato en Aristoteles. Luther zit er naast. De Kerk heeft gewoon het voorbeeld van Petrus gevolgd. Petrus zegt ons dat we altijd bereid moeten zijn om verantwoording af te leggen van het geloof dat in ons leeft. Je zult dus argumenten aan moeten dragen. Zonder argumenten valt er geen verantwoording af te leggen. Hoe kun je trouwens een ander warm laten lopen voor je geloof als je geen argumenten hebt? En kijk eens naar Paulus hoe hij te werk gaat op de Aeropaag bij de Atheners. En zo is het altijd gegaan. Denk aan St. Justinus, St. Augustinus, St. Athanasius, John Henry Newman, C.K. Chesterton. Rationeler dat Thomas van Aquino kun je het al helemaal niet krijgen. Allen hebben gebruik gemaakt van de ratio, van hetgeen christenen en niet-christenen gemeen hebben.
Nogmaals, atheïsten overtuig je niet door de bijbel te citeren. Simpelweg omdat de bijbel voor hen geen enkel gezag heeft. Ook katholieken zouden eens wat meer aandacht mogen besteden aan het rationele aspect van ons geloof. Sinds de jaren ‘60 hebben we het ongelooflijk versimpeld. Het uitte zich in de meest onnozele manieren van liturgie vieren. Tja, zoals je gelooft, zo zul je vieren. De Oude Mis verdient eerherstel. Het gezond verstand ook. Fides et Ratio.
+ Rob Mutsaerts