Een standbeeld voor Johan Derksen

Dit jaar verscheen “De Onzichtbare Maat” van Andreas Kinneging. Kinneging observeert de moderne tijd en concludeert dat mateloosheid hèt kenmerk van onze tijd is. Het is de tijd dat men tot de conclusie is gekomen dat waarheid niet bestaat en dus alles relatief is, en men zich volledig stort op het bevredigen van begeertes. Meer rest ons immers niet. De Europese traditie die teruggaat op Athene, Jeruzalem en Rome denkt daar geheel anders over: daar heeft men oog voor de objectieve werkelijkheid om vervolgens daarin de juiste maat te vinden. Met het teloorgaan van de objectieve waarheid is ook de redelijkheid teloorgegaan en eveneens goed en kwaad. Dit is de ideologie die de moderne wereld domineert sinds de Verlichting en de Romantiek die hun heil zoeken in eindeloze bevrediging van begeertes en eindeloos navelstaren met als gevolg dat een mens niet meer weet waar hij het zoeken moet. Kinneging stoft de Europese traditie af om de juiste maat te herontdekken. En dat doet hij met verve.

Eveneens dit jaar verscheen “America on Trial” van Robert Reilly. Wat mij betreft eveneens verplichte literatuur. Het behandelt dezelfde thematiek als Kinnegings “De Onzichtbare Maat”. Reilly laat zien dat de idee van de menselijke vrijheid specifieke historische wortels heeft: Athene, Jeruzalem en Rome.

1. De oude Griekse Filosofie die ervan uitgaat dat het universum niet een kwestie is van toeval, maar van betekenis, een betekenis die door middel van de ratio gekend kan worden.

2. De Joodse openbaring leert ons dat het universum geschapen is door een persoonlijke God die begaan is met zijn schepping. De mens is uitgerust met rede waarmee hij door rationeel te denken over Gods Woord en Daden Gods almacht en goedheid kan leren kennen.

3. Het christendom leert ons dat God mens geworden is die ons kenbaar heeft gemaakt dat elk mens is geschapen naar Gods beeld en gelijkenis en derhalve respect en bescherming verdient.

De synthese van deze drie elementen - Athene, Jeruzalem en Rome - vormt het fundament van vrijheid en van democratie. De oorsprong daarvan ligt niet bij de Verlichting, maar in de Middeleeuwen. Daar komen we voor het eerst de notie tegen van christenen zoals Thomas van Aquino, van de beschermwaardigheid van iedere mens als fundamenteel recht. Degenen die zich gedragen als tirannen verliezen hun legitimiteit.

Robert Reilly komt tot dezelfde conclusie als Kinneging: deze visie werd omvergeworpen door het nominalisme van William Ockham. Ockham beweerde dat woorden slechts woorden zijn zonder enige transcendente betekenis. Volgens Plato en Thomas van Aquino is een roos pas een roos als het beantwoordt aan de essentie van roos. Hoewel deze essentie een abstractie is, is het wel een objectief gegeven, een realiteit. Beantwoordt een bepaalde bloem hier niet aan, dan kan men het ook geen roos noemen. Zo zijn er ook objectieve criteria voor goed en kwaad. Ockham bestrijdt dit. Volgens hem zijn het slechts woorden (nomen). Als ik vind dat iets een roos is, dan is het een roos. Als ik vind dat iets goed is, dan is het goed. Sinds het modernisme deze opvatting omarmd heeft - te beginnen bij Hobbes - hebben we geen antwoorden meer op de grote vragen. Iedereen is zijn eigen godje geworden die zelf wel bepaalt wat goed is en wat niet.

Reilly toont overtuigend aan dat de afwijzing van de synthese van geloof en verstand - Fides et Ratio - tot nieuwe vormen van tirannie leidt . Als goed en kwaad geen gedeelde waarden meer zijn kun je ook geen deugden meer als zodanig benoemen en is willekeur de nieuwe maatstaf. Niets heeft meer betekenis, niets heeft een doel. Geen enkel woord heeft nog een vaste betekenis dat een reflectie is van een eeuwige waarheid.

Lange tijd bepaalde de natuur of je een jongen of een meisje was. Nu bepaal je dat zelf. Een jongen met alle eigenschappen die een jongen tot jongen maakt, kan nu gerust beweren dat hij een meisje is en kan dus eisen dat hij/zij na de gymles bij de meisjes mag gaan douchen. ‘Jongen’ is niet langer een specifiek wezen, maar gewoon een woord dat je kunt invullen zoals je dat zelf wilt. Als je vindt dat je een hond bent, mag je waarschijnlijk bij de rechter toegang tot een hondenasiel claimen. Ik sluit niks meer uit. Als woorden niet meer verwijzen naar een bepaalde waarheid is alles mogelijk.

Of eigenlijk niks meer. Het wordt ons nogal tyranniek opgedrongen. Kinderen in de moederschoot zijn sindsdien vogelvrij. Je noemt het gewoon geen ‘kind’, maar ‘weefsel’. Ja, dat laat zich gemakkelijk verwijderen zonder enig moreel dilemma. Een kind heeft rechten; weefsel niet. Vul het in als weefsel en je hebt geen last meer van een kind met rechten.

Vorige week (15 juni) deed het hoogste Amerikaanse gerechtshof uitspraak in een ontslagkwestie. Het woord ‘geslacht’ werd hier ontkoppeld van zijn natuurlijke betekenis en biologische functie en werd geherdefinieerd op een dusdanige manier dat het tot de gewenste uitkomst leidde. Het Hof bepaalde dat de Civil Rights Act geen discriminatie toestaat tegen homoseksuelen en transgenders “omdat in die wet het woord ‘geslacht’ voorkomt”. Ja, het staat er echt!

Het is al erg genoeg dat er ooit een wet voor nodig was om slavernij af te schaffen. De dwaze gedachte dat een bepaalde huidskleur een vereiste was om een mens tot mens te kunnen bestempelen is ook een soort nominalisme. Inmiddels lijkt wel zo ongeveer het tegenovergestelde het geval: in Amerika heeft nu zo ongeveer iedereen een beschermde status, uitgezonderd blanke mannen. Oh ja, en christenen. Want reken maar dat de vrijheid van godsdienst onder druk komt te staan. Zullen rechters nog toestaan dat de Kerk haar katholieke moraal blijft prediken? Dat is niet meer zeker na deze uitspraak. Wat te denken van het priesterambt dat uitsluitend openstaat voor mannen. Moeten wij vrouwen toelaten die menen man te zijn? Uiteraard niet. Maar ik sluit niet uit dat er rechters zijn die daar anders over denken.

Maar daar blijft het niet bij. Sportkoepels kunnen het onderscheid tussen mannen en vrouwen niet meer handhaven. Dus op Wimbledon nog maar één toernooi van mannen en vrouwen gezamenlijk. Kleedkamers voor dames moeten ook toegankelijk zijn voor mannen die menen vrouw te zijn. Katholieke scholen zijn natuurlijk ook kansloos, want ja, daar leren ze dat de natuur het geslacht bepaalt. Ik voorzie ook problemen voor de Rooie Vrouwenorganisatie van de PVDA. Dit allemaal als gevolg van deze dwaze uitspraak van het Hooggerechtshof. Want het blijft niet bij Amerika.

Vroeger had de Katholieke Kerk een Index waarop verboden boeken stonden. Degenen die zichzelf vrije geesten noemden spraken daar schande van. Inmiddels pleiten diezelfde vrije geesten voor een Index van verboden standbeelden (Stalin mag nog net, de rest is kwestieus), een Index van verboden ideeën (vraagtekens plaatsen bij het ‘homohuwelijk’ komt je op een Berufsverbot te staan), verboden kritiek (Johan Derksen mag geen kritiek hebben op een rapper die oproept tot geweld tegen zwarte Piet), verboden sprekers (Jordan Peterson), verboden films (Unplanned, Planet of Humans), verboden Twitterberichten (schurk Trump) en verboden boeken  (Sjors en Sjimmie). Het is de nieuwe tirannie. Hoewel woorden maar woorden zijn zonder vaste betekenis, eist men wel het alleenrecht op te bepalen wat fout is en wat niet.

Mag je iemand dreigen hem in zijn gezicht te trappen als je hem tegenkomt? Mag je iemand een kind van een “hoerenmoeder” noemen? Kennelijk wel. Rapper Akwasi deed dat tijdens een anti-racismebetoging. Het doel heiligt kennelijk de middelen: zwarte Piet (meestal brave huisvaders en scholieren) is slecht, dus die mag je in zijn gezicht trappen en uitschelden voor hoerenzoon. Mag je daar kritiek op hebben? Kennelijk niet. Mag je een grapje maken over deze Akwasi? Dat ook al niet, want dan ben je een racist. Johan Derksen is een van de weinige mensen die niet meegaan met de politiek correcte maffia die zich beroept op tolerantie, maar grenzeloos intolerant is voor een ieder die hen durft tegen te spreken. Is Derksen een racist? Nee. Kijk het gewraakte fragment nog maar eens terug op YouTube. Hij is een van de weinigen die nog opkomt voor de vrijheid van meningsuiting, überhaupt voor vrijheid. Dit laatste is namelijk in het geding. Je mag bepaalde meningen niet meer ventileren. Er zijn er maar weinig die hem openlijk steunen. Gilette die sponsoring van het programma stopt. Nou, heldhaftig hoor. Dat is de nieuwe tirannie van deze tijd. Atheïst Derksen zit niet te wachten op support van een bisschop, maar ik zeg het toch maar: Johan verdient een standbeeld. Ik weet nog wel een geschikt plekje. Er is zojuist een sokkel vrijgekomen....

Hoezo angstige tijd?

Na afloop van een matige wedstrijd afgelopen zaterdag reageerde de Duitse trainer als volgt: “Er was slecht gevoetbald want er was sprake van jeugdig enthousiasme”. Het ontbrak de spelers volgens de trainer aan professionaliteit.

Ik meen dat het tegenovergestelde het geval is: er wordt in het betaald voetbal vaak slecht gespeeld omdat het ontbreekt aan jeugdig enthousiasme. Dat neem ik de spelers niet kwalijk. Ze krijgen een niet te onthouden groot aantal opdrachten mee, en langs de lijn staat een schreeuwende coach met als gevolg dat spelers vooral risicoloze acties maken. Ze mogen geen fouten maken. Ja, dan krijg je dat.

Ik zou alles over hebben voor jeugdig enthousiasme. Je kunt niet van tevoren verordonneren wat de juiste oplossing is in bepaalde situaties. Er is geen juiste oplossing. Dat is nu wat voetbal zo mooi maakt. Acties van spelers van mijn jeugdelftal mogen van mij mislukken zonder dat daar moeilijk over gedaan gaat worden. En dan is daar ineens die geweldige actie die ook de trainer van tevoren niet bedacht zou hebben. De klassieke denkfout is dat een actie pas goed uitgevoerd kan worden nadat die er op de training na eindeloze herhaling ingesleten is. Dat je in feite dus eigenlijk pas na jaren ervaring een bepaald niveau kunt halen. Jong talent bewijst het tegendeel. Ook hier is het omgekeerde het geval: wat bijna alle volwassen spelers hebben afgeleerd is denken en doen als een jeugdspeler: vol enthousiasme iets ondernemen wat je tevoren niet bedacht hebt.

Wie zijn de beste voetballers? Volwassenen die denken en doen als een jongen. Je ziet het nog steeds bij Messi. Als hij aan een actie begint heeft hij zelf geen idee hoe het gaat eindigen. Heerlijk, dat onbevangen onvoorspelbare geniale gepingel. Natuurlijk, je moet van tevoren een bepaalde tactiek doornemen en er is techniek, inzicht en inzet nodig, maar laat jongens jongens zijn en geen vroegoude mannen. Als voetbal vooral een kwestie is van geen fouten mogen maken regeert de angst en krijg je gevaarloos geschuif en blij zijn met 0 – 0.

Het onwaarschijnlijke doelpunt van Marco van Basten tegen de Russen, of dat van Bergkamp tegen de Duitsers, het doelpunt van van Persie tegen Spanje; ze zouden niet gescoord hebben als ze alleen maar geluisterd zouden hebben naar de oeverloze instructies van de trainer.

Dit is ook wat ik zou wensen voor de Kerk. Sta voor je geloof, wees één met de Wereldkerk, maar heb ook de onbevangenheid en onverschrokkenheid van de heiligen. We leven in een angstige tijd, zo hoor ik elke dag. Nee, we leven helemaal niet in een angstige tijd. De tijden zijn nooit anders geweest. Ik schrijf deze column op de dag van St. Bonifatius. Van angst was weinig te bespeuren bij onze geloofsheld, hoewel zijn tijd veel moeilijker was voor de Kerk dan onze tijd. Ik vermoed dat hij ook geen cursus management had gevolgd. Ik vermoed dat ook moeder Teresa en Peerke Donders geen beleidsplan hadden. Niet dat wij onbezonnen aan de slag moeten gaan. Gebruik je verstand. Maar verder graag iets minder gesomber en scorebordpaniek. Graag iets meer enthousiasme zoals dat eigen is aan de jeugd.