Verminken mag, conversie niet

Het Duitse parlement heeft ingestemd met een wet die het verbiedt om minderjarigen nog langer conversietherapie aan te bieden. Of zoals dat in de Nederlandse media genoemd wordt: homogenezingen. Je kunt er een celstraf van een jaar voor krijgen. En als je er voor adverteert €300.000 boete. In Nederland pleiten diverse partijen voor een algeheel verbod met als argument dat er sprake zou zijn van misleiding, hetgeen strafbaar is. Er gaan ook stemmen op om gebedsgenezingen te verbieden.

Kun je iemand ‘genezen’ van zijn seksuele geaardheid? Is homoseksualiteit aangeboren? Ik heb geen idee. Maar daar wil ik het nu even niet over hebben. Wel over de wetgever die conversietherapie verbiedt. Dat is een therapie die beoogt de seksuele identiteit te veranderen. Je kunt van conversietherapie vinden wat je wilt, zoiets bij wet verbieden is in ieder geval merkwaardig. Er zijn heel wat volstrekt onnozele praktijken die geen enkele wetenschappelijke grond hebben en toch niet verboden zijn, hoewel deze praktijken wel degelijk psychische schade kunnen aanrichten. Ik noem maar wat: astrologie, handlezen, helderzienden, tarotkaartenleggers en rebirthingtherapeuten. Dit soort kwakzalvers kan ongestoord zijn gang gaan. Waarom conversietherapeuten dan niet, terwijl hormoontherapieën en geslachtsoperaties gewoon door de ziektekostenverzekeraars bekostigd worden. Het wordt zelfs gestimuleerd (‘mooi dat je dat doet, wat moedig’). Waarom zou zo iemand niet vrijwillig naar zo’n conversietoestand mogen gaan?

“Homoseksualiteit is geen ziekte, maar een variant van de menselijke natuur, en behoeft dus geen genezing”, aldus een van de genoemde argumenten. Maar als dat waar is, moet dat ook gelden voor iedereen die als man of vrouw geboren is. Dat lijkt mij ook geen ziekte, maar meer iets van de menselijke natuur, hetgeen dus ook geen genezing behoeft. Waarom mag je dan wel een geslachtsveranderende operatie ondergaan als je dat wilt? Het is toch vreemd dat je jezelf best mag verminken en de functionaliteit van je geslachtsorganen teniet mag doen, maar dat je zo iemand niet toestaat om naar een conversietherapie gaan, mocht hij/zij daar graag naar toegaan.

Conversiebehandelingen kunnen tot depressies leiden, ja zelfs tot zelfmoord, aldus een ander argument. Dat mag zo zijn, maar hetzelfde geldt voor degenen die over zijn gegaan tot geslachtsverandering. Een conversiebehandeling is op zijn minst minder ingrijpend.

Dan had je ook nog het Duitse kamerlid dat van mening was dat het verbod ook moest gelden voor volwassenen tot 26 jaar, want ja, uit de kast komen doe vaak pas na je 18e. Ze vindt het onverantwoord als zij probleemloos conversiebehandelingen kunnen ondergaan: “Je moet ze beschermen, want ze zijn zo beïnvloedbaar”. Datzelfde kamerlid vindt overigens dat minderjarige meisjes die zwanger zijn, best wel zelf kunnen beslissen of ze hun kind wel of niet willen behouden. Hier is de druk van buiten (van het vriendje) doorgaans veel groter, maar hier is kennelijk geen bescherming door de wetgever nodig. De  wetgever is klaarblijkelijk van mening dat vrouwen in een zwangerschapsconflict probleemloos zelf kunnen beslissen om het kind te doden – eigen verantwoordelijkheid heet het hier. Maar waarom dan niet als ze ongewenst homoseksuele gevoelens hebben en daardoor in een identiteitsconflict komen? Hier is in ieder geval geen derde in het spel die letterlijk het kind van de rekening kan worden.

Wellicht herinnert u zich nog in de Duitse discussie omtrent abortus de kwestie van het  advertentieverbod. Sommigen waren daar tegen. Nee, dat moest je niet zien als reclame voor abortus, maar louter als informatie. Het is alweer datzelfde kamerlid dat nu wel voor een verbod op advertenties voor conversietherapie is. €300.000 maar liefst. En het maar vreemd vinden dat de burger politici niet meer serieus neemt.

Regeringsmaatregelen onwettig

Recentelijk gebood de Franse Raad van State het regeringsverbod op het vieren van de H. Mis op te heffen. Nu is ook de Nederlandse Raad van State tot de conclusie gekomen dat de Nederlandse overheid religieuze samenkomsten met meer dan 30 personen binnen gebouwen alleen kan verbieden via wetgeving. Het parlement dient zich er derhalve over uit te spreken. De Grondwet staat niet toe dat noodverordeningen grondrechten inperken, zeker niet als dat voor langere tijd is. Kortom, de huidige verordeningen die beperkingen stellen aan het grondrecht op uitoefening van eredienst zijn ongrondwettelijk. Hoogleraren Brouwer en de Roos verkondigden al eerder publiekelijk dat de opgelegde corona-boetes onwettig zijn. In die zin hebben kerkgenootschappen dan ook niets te vrezen. Diverse advocaten onderschreven hun standpunt.

De politie heeft inmiddels meer dan 11.000 boetes uitgeschreven. Dit getal is nog exclusief de boetes die boa’s hebben uitgedeeld. Dat voor deze boetes ook nog eens de strafbeschikking wordt ingezet – waardoor men een aantekening krijgt op de justitiële documentatie – is volstrekt buitenproportioneel.

Op basis van diezelfde coronamaatregelen zijn ook coronafeestjes aan huis van geslaagde scholieren opgerold en kunnen bijeenkomsten van meer dan 30 resp. 100 personen worden beëindigd. Dat gaat in tegen het huisrecht zoals beschreven in de Grondwet, en tegen het recht van vrije uitoefening van publieke eredienst, zoals eveneens vastgelegd in de Grondwet. De Raad van State heeft nu bevestigd dat de corona-verordeningen illegaal zijn. Met het binnentreden van woningen en kerkgebouwen worden grondrechten geschonden. Mocht de regering zulks mogelijk maken, dan kan dat alleen door wetgeving, door het parlement derhalve.

Dat de Kerken vervolgens zichzelf extra beperkingen opleggen aan pastoors, dat is weer een heel ander verhaal. Velen worden niet vrolijk van het protocol.

Je kunt je niet warmen aan een foto van een kachel

In Italië is fase 2 aangekondigd. Vandaag 4 mei komt er enige versoepeling in de Corona-maatregelen. Tussen neus en lippen deelde premier Conte mee dat deelname aan publieke kerkelijke vieringen voorlopig niet aan de orde is. Maar zo ongeveer alle overige sectoren van het maatschappelijk leven kregen goed nieuws te horen: musea kunnen hun deuren weer openen, er kan weer getraind worden in teamverband, familiebezoek mag weer en winkels en warenhuizen mogen ook weer klanten ontvangen. En de kerken? Niks. Nog dezelfde avond lieten de Italiaanse bisschoppen van zich horen. Ze uitten hun ergernis. Kerken beschikken over meer ruimte per persoon dan bijna alle andere gelegenheden en zijn prima in staat de gezondheidsmaatregelen in acht te nemen terwijl de eucharistie gevierd wordt. De bisschoppen namen het woord “willekeur” zelfs in de mond. De volgende morgen ontving men al bericht van de premier dat het zijn aandacht had. En de bisschoppen kregen daarbij ook nog de morele steun van politici en media. Zelfs het bepaald niet kerkvriendelijke La República nam het voor de bisschoppen op. En zie, het had effect. De complete lockdown is voorbij; er is weer het een en ander mogelijk.

Een Duitse bisschop neemt een geheel andere houding aan. Hij noemt het een “luxeprobleem” dat we vooralsnog niet ter kerke kunnen gaan. Je zou denken dat hij geen meerwaarde hecht aan een misviering met een gemeenschap waar je daadwerkelijk het sacrament kunt ontvangen boven een mis op je computerscherm. Het is waar, je kunt de H.Mis inderdaad ook op t.v. volgen, maar dat is zoals met een foto: het is niet het echte. Je kunt je niet warmen aan een foto van een open haard.

Het is echt niet meer te verdedigen waarom het meevieren in een kerkgebouw nog steeds niet toegestaan is als je ziet wat allemaal wel toegestaan is. Nogmaals, het thuis meevieren van een mis in je huiskamer is een noodgreep voor zieken en hulpbehoevenden. Het is niet hetzelfde. Je geeft door het zo gemakkelijk blijven opschorten van de zondagsplicht, terwijl met enige inventiviteit er veel mogelijk is, het signaal af dat we best zonder kunnen. Dat signaal is eigenlijk al veel eerder afgegeven op plaatsen waar op zondag geen eucharistie gevierd wordt maar de H.Mis met regelmaat afgewisseld wordt door een woord- en communieviering door een pastoraal werkster, terwijl er in de nabije omgeving alle gelegenheid is om de eucharistie te vieren. Door daar niet naar te verwijzen zeg je eigenlijk, och zo kun je ook wel de zondag vieren.

Daar komt nog iets bij. De Kerk beroept zich zelden op haar autoriteit. Er wordt zelden opgetreden tegen bijvoorbeeld liturgische misstanden. In deze Coronatijden zoeken we nogal gemakkelijk naar bijval van het niet-katholieke publiek. We laten ons van onze beste kant zien, zo heet het dan, door meer te doen dan wat van ons verlangd wordt, maar ondertussen nemen we het niet echt op voor onze eigen kerkbetrokken mensen en treden tegen hen middels decreten directief op, terwijl we ons anderzijds heel gemakkelijk schikken naar het overheidsbeleid, terwijl daar toch vragen bij te stellen zijn. Zie Italië. Als we dat niet doen, vrees ik dat het slecht gaat uitpakken als de coronacrisis eenmaal voorbij is. Je moet je afvragen of degenen voor wie de kerkgang voornamelijk routine is, de deelname aan de H.Mis wel zullen gaan missen. Voor velen zal de tv-mis het nieuwe normaal zijn.

Moed en creativiteit gevraagd

De H. Mis wordt node gemist. Zelfs journalisten en politici begrijpen dat. Ze tonen begrip voor de praktiserende katholieken. Corona-maatregelen staan het publiek vieren van de eucharistie in de weg. Maar van links tot rechts heeft men begrip voor het onbegrip dat kerkgangers hebben voor het gegeven dat bezoek aan Appie, woningboulevard, tuincentrum en de markt toegestaan is, maar niet aan een kerk. Is hier sprake van inbreuk in een grondrecht? Niemand durft het als zodanig te benoemen. Een Duitse rechter (Bundesverfassungsgericht Karlsruhe) heeft het onlangs bevestigd. Het betrof - aldus de rechter - een inbreuk op het recht van vrijheid van godsdienstuitoefening, maar het was een terechte inbreuk. Aiai. Grondrechten heten niet voor niets grondrechten. Ze heten zo omdat ze ook in uitzonderlijke omstandigheden van kracht blijven. Het is niet voor niets dat in ons land bijeenkomsten (tot 30 personen) nog altijd toegestaan zijn. Dat de kerkgenootschappen er zelf voor gekozen hebben ook dit niet toe te staan is een andere zaak.

Inmiddels klinken her en der geluiden van pastoors en kerkgangers of het niet een onsje meer mag zijn. De hogere regionen hoor je hier nauwelijks op ingaan. In Duitsland is de situatie anders. Daar is het Angela Merkel die aankondigt dat er voorlopig geen verruiming inzit, maar in kerkelijke kringen klinkt tamelijk breed het verzoek om verruiming, uiteraard met inachtneming van alle Corona-maatregelen. Vinden wij in Nederland onszelf geen vitale sector? In Oostenrijk gaan 15 mei cafés en restaurants weer open. Ook publieke missen zijn weer toegestaan. Oostenrijkse bisschoppen kregen steeds meer kritiek te verduren. Ze werden met name door jongeren uitgedaagd moediger te zijn. En er werd nadrukkelijk gevraagd om de sacramenten: “Wir brauchen die Sakramente!”

Ik zou blij zijn met dergelijke kritiek. Na tientallen jaren vermoeiende discussies over het celibaat, priesterwijding voor vrouwen, homohuwelijk en niet te vergeten het afschuwelijke misbruikdossier, klinkt eindelijk nadrukkelijk de vraag naar de eucharistie, naar de sacramenten! Ja, het is mooi dat meer missen dan ooit het internet bereiken, en dat seculiere omroepen in deze coronatijd aandacht besteden aan Urbi et Orbi. Tegelijk wordt steeds duidelijker dat de Kerk in deze crisis simpelweg irrelevant is. Online-missen, nou ja, het is tenminste iets. Maar thuis voor je tv of  iPad ben je geen deelnemer, maar toeschouwer. Je bent geneigd na de eerste lezing even een kopje koffie in te schenken. De Kerk is een geloofsgemeenschap. De daadwerkelijke fysieke aanwezigheid is geen bonus voor goede tijden, maar wezenlijk voor de geloofsbeleving en voor het vieren van de Sacramenten. Om die reden doet het mij werkelijk goed als gelovigen nadrukkelijk naar sacramenten vragen. Het is een oproep aan pastoors en bisschoppen om moedig en creatief te zijn als het gaat om terug te keren tot de normaliteit van het kerkelijk leven. En om voorlopig discussies over viri probati, vrouwelijke diakens, synodaliteit en meer van dit soort politiek correcte issues even te laten voor wat ze zijn. Het verlangen naar de sacramenten is een honger naar God. Het is dit verlangen dat de Kerk opbouwt.

+Rob Mutsaerts