Wat is het recht op vrije meningsuiting waard als het op elk moment kan worden ingeperkt door wetten die "haatzaaien” strafbaar stellen? Paul Coleman heeft een alarmerende verzameling van Europese "haatzaaiende" wetten verzameld in zijn onlangs verschenen boek Zensiert. De meer dan vijftig legale valstrikken laten zien dat de grenzen van wat kan worden gezegd steeds diffuser worden. Wie vrijuit spreekt, staat al snel met één been in de beklaagdenbank. Wie kunnen we in de beklaagdenbank aantreffen: de politicus die uit de Bijbel citeert, de journalist die de kwestie duidelijk verwoordt, de priester die de waarheid van zijn geloof niet wil verloochenen, of zelfs de politieman die twittert wat hij vindt van gender justice. Want al deze wetten die de beklaagden hebben overtreden, hebben één ding gemeen: het is onduidelijk wat het misdrijf is. Er is geen duidelijke definitie van "haatzaaiende taal". Wie bepaalt wanneer er sprake is van haatzaaien? Luidruchtige lobbygroepen, gekwetste minderheden, individuele rechters en "politieke correctheid" wat men nog openlijk mag zeggen, onderwijzen, eisen of geloven. Eén verkeerd woord, één verkeerde tweet, en je wordt er al snel van beschuldigd een fundamentalist te zijn of te discrimineren.
We leven in een tijd dat slogans het moderne leven bepalen. Make America Great Again, Get Brexit Done, Wir Schaffen Das, Yes We Can. Complexe materie wordt gereduceerd tot een holle frase. Nu moet ook de traditionele definitie van huwelijk op de schop. Argumenten worden niet aangevoerd, wel een kreet: Liefde is Liefde. Met deze drie woorden zou alles gezegd moeten zijn. Twitter is het aangewezen medium voor deze nieuwe manier van debatteren. Vorig jaar plaatste Ursuala von der Leyen - voorzitter van de Europese Commissie - de simpele tweet: Haat is Haat. Dit als voorzetje op verstrekkende voorstellen om het strafrecht te hervormen.
Als liefde liefde is, dan is haat haat, zo moet zij gedacht hebben. Helaas bleef het niet bij een Twitterbericht, maar heeft de Europese Commissie op 9 december het Europees Parlement meegedeeld dat zij voornemens is de lijst van EU-misdaden uit te breiden met Haatzaaien en Haatmisdrijven. Dat is nogal wat. Want elk EU-lid heeft zijn eigen strafrecht. Bij EU-misdrijven gaat het over bijzonder zware misdrijven die de landsgrenzen overschrijden en die bestreden moeten worden met minimum maatregelen die voor alle aangesloten landen gelden. Dat is een kort lijstje: terrorisme, wapenhandel, mensensmokkel, drugshandel en georganiseerde misdaad. Ursula von der Leyen wil hier dus Haatzaaien aan toevoegen, want ja, haat is haat. Verdere argumentatie was kennelijk niet nodig.
Maar er is een probleem. Strafrecht vereist heldere definities. Maar er bestaat geen definitie van haatzaaien. Alleen al om die reden is het een omstreden begrip. Juristen, advocaten en rechters kunnen niets met strafbepalingen waarvan onduidelijk is wat het omvat. Er is ook geen definitie voor te maken. Wettelijke bepalingen die het woord haatzaaien bevatten zijn vaag, subjectief en leiden per definitie tot willekeur. Politici die haatzaaien willen verbieden zijn populisten.
Daar komt nog bij dat het een ernstige bedreiging vormt voor het recht op vrije meningsuiting. Denk aan Finland. Elke mening die een bepaalde groep niet bevalt wordt als beledigend aangemerkt en kan tot twee jaar gevangenisstraf leiden. Geloof het of niet, maar deze wet is opgenomen in het Finse wetboek van strafrecht onder het hoofdstuk Oorlogsmisdrijven bedoeld om uitingen tegen te gaan die oproepen tot ethisch geweld of kunnen leiden tot volkerenmoord. Desalniettemin werd deze strafbepaling aangegrepen om het Fins parlementslid en voormalig minister van binnenlandse zaken Päiva Räsänen strafrechtelijk te vervolgen. Het misdrijf? Ze had een bijbelvers getwitterd dat Helsinki Pride Events in het verkeerde keelgat schoot. Uiteindelijk is zij op 14 februari jl. vrijgesproken, maar ondertussen heeft dit proces de angst voor censuur stevig aangewakkerd.
De zogenaamde haatzaaiende tweet was gewoon een bijbelcitaat. Kennelijk wordt de mening van een half miljard Europeanen gecriminaliseerd. Dat lijkt mij een serieuze aangelegenheid. Argumenteren is niet mogelijk, immers haat is haat. Tja, lekker makkelijk. Net zoals liefde is liefde, dus moet iedereen met iedereen kunnen trouwen en moet iedereen dit als een huwelijk beschouwen. Ik heb ook een slogan: Genoeg is Genoeg. Houd op met die flauwekul.
Let ik nog wat haatzaaiende teksten tegenaan gooien. In een Duitse parochie (Braunschweig) is de dirigent van het kinderkoor ontslagen: hij is getrouwd met een man. Het duo wil nu een gezinnetje stichten en heeft via internet een Afrikaanse vrouw bereid gevonden haar baarmoeder uit te lenen. “Uit liefde”, zo stond erbij. Och, wat lief. Spelbreker is het kerkbestuur dat hem ontslagen heeft. Voordat u nu krokodillentranen gaat huilen, even dit. Volgens mij is draagmoederschap misdadig tegenover het kind, dat door zijn echte moeder bedrogen wordt, en door de quasi-vader gekocht is. Het is een vorm van slavernij, want deze Afrikaanse moeder doet het uit financiële nood waarvan het duo misbruik van maakt. En het is een vorm van neo-kolonialisme. Een bestelling afkomstig uit Duitsland kun je vergelijken met kindslaven in Aziatische textielfabrieken.
Ook dit is een gevolg van die vervloekte Liefde is Liefde terreur, en dus Huwelijk voor Iedereen slogan die eruit volgt, waar men dan weer Reproductieve Rechten Voor Iedereen aan vast koppelt. Ik hoop dat kardinaal Marx en kardinaal Höllerich zich realiseren wat de gevolgen zijn van hun dwaze idee om de kerkelijke moraal te veranderen. Want dat is waar hun pleidooi voor ethische erkenning van praktiserende homoseksualiteit uiteindelijk toe leidt: erkenning van reproductieve rechten. Arme kinderen.