Paarse Pepers

Podcast: ontsnap aan de illusie (6e zondag door het jaar)

Klik op de afbeelding om de podcast te beluisteren

Podcast 'Antwoord op Gods roep'

klik op de afbeelding om de podcast te luisteren

Synode over Synodaliteit is geen medicijn, maar symptoom van de ziekte.

Ik heb het gehele eindrapport van de Synode over Synodaliteit doorgelezen. Dat viel niet mee. Ik heb mij 52 bladzijden lang afgevraagd waneer men nu eindelijk terzake zou komen. Het is inmiddels duidelijk waarom niemand van de deelnemers zich tegen dit slotdocument verzet heeft: er staat niets in. Volzinnen, platitudes, wollig taalgebruik en vaagheden tref je er voldoende aan. Het kabbelt van het begin tot het eind zonder dat het gaat bruisen. Met het zielenheil heeft het in ieder geval niets te maken. Degenen die de synode hebben willen kapen om hun liberale plannen door te drukken zien nog openheden en gingen tevreden huiswaarts. Degenen die vreesden voor discontinuïteit met de Traditie zien dat er geen ruimte is gegeven aan die openheden en gingen tevreden huiswaarts.

Het is een zinloze exercitie geweest. Drie jaar zijn inmiddels verstreken. Diverse parochies en bisdommen hebben trots aangekondigd voortaan synodaal te werk te gaan. Inmiddels is al wel duidelijk dat er in de feitelijke gang van zaken niets, maar dan ook werkelijk niets veranderd is. Dat kan ook niet anders. Het pakt zelfs negatief uit. Als een leger een generaal aanstelt om te discussiëren over strategie, maar niemand bereid is de veldslag aan te gaan, is het geen wonder dat de vijand terrein wint. Een synode die geen duidelijke doelen heeft (en dat heeft ze niet, want na drie jaar is nog steeds niemand in staat een heldere definitie van synodaliteit te formuleren) en feitelijk geen ander doel heeft dan zichzelf in stand houden (het is een “proces dat niet ophoudt”) is een bureaucratische bezigheid die niets concreets oplevert behalve verwarring. Het is nog een geluk dat de gemiddelde trouwe kerkganger geen weet heeft van deze synode, en van degenen die het aanvankelijk nog enigszins interesseerden zijn de meesten inmiddels afgehaakt.

Ik geloof in duidelijke taal en eenvoudige waarheid die voor iedereen kenbaar is middels het gezond verstand. De Synode over Synodaliteit draait evenwel om vage termen als inclusie, luisteren en onderscheiding, zonder dat duidelijk wordt waartoe het zou moeten leiden. De waarheid is niet iets dat ontdekt wordt door eindeloze discussies. Het is iets dat verdedigd, beleefd en verkondigd moet worden. Maar dat is niet aan de orde geweest. Het zijn de progressieve krachten binnen de synode geweest die bewust ambiguïteit hebben gebruikt om verandering door te duwen zonder die expliciet te benoemen. Gelukkig zijn ze daar niet in geslaagd. De heilige Geest bestaat ook nog. Het polsen van meningen van de wereld om daar vervolgens op in te spelen speelt de Kerk al sinds de jaren ‘60 parten. De wereld mag dan wel voortdurend veranderen, maar de waarheid is eeuwig. De Kerk die zich richt naar de tijdgeest zal het niet anders vergaan dan de tijdgeest zelf.

Deze synode is gebaseerd op het idee dat de Kerk moet luisteren naar de gelovigen om samen naar de wil van God te zoeken. Paus Franciscus mag dan wel keer op keer roepen dat de synode geen parlement is, maar ondertussen hanteert hij wel de parlementaire methode. Deze ambiguïteit is inmiddels het handelskenmerk van deze paus. Maar stemmen over de goddelijke openbaring is net zo onzinnig als stemmen over de zwaartekracht. Je kunt stemmen wat je wilt, de zwaartekracht verandert er niet door. De synode wekt de indruk dat de leer van de Kerk gevormd wordt door consensus, door een opiniepeiling uitgevoerd op een zorgvuldig samengesteld deelnemersveld.

Ik houd van de gewone katholiek, de eenvoudige gelovige die trouw zijn geloof beleeft, die bidt, die naar de mis gaat, en die probeert te leven naar het voorbeeld van Jezus. De synode werd evenwel vooral geleid door theologen, bureaucraten, progressieve activisten en bisschoppen met een agenda. De geschiedenis van de Kerk laat zien dat de Kerk niet gered wordt door de elite, maar door de geloofstrouw van de gewone gelovige. Die verlangt duidelijkheid over geloofskwesties en morele kwesties en zit niet te wachten op verwarring en eindeloze discussies vanuit de loopgraven.

Mijn grootste zorg is dat de Synode over Synodaliteit een teken is van een kerk die bang is om haar eigen geloof uit te spreken. Jezus vroeg niet aan zijn leerlingen om te luisteren naar de wereld om deze vervolgens te pleasen, maar om de wereld te bekeren. De Synode was meer bezig met dialoog dan met evangelisatie, meer met inclusiviteit dan met waarheid, en was meer bekommerd hoe ze door de seculiere wereld werd gezien dan hoe ze God kan dienen. Deze synode is niet het medicijn voor de crisis van de Kerk, maar juist een symptoom ervan.

Het is zoals het zo vaak is gegaan in de geschiedenis van de R.K.Kerk: de vijanden van de Kerk zijn niet degenen die haar openlijk aanvallen, maar degenen die haar van binnenuit verzwakken door haar boodschap onduidelijk te maken. Gelukkig was en is er nauwelijks belangstelling voor deze schertsvertoning. Jongeren die zich melden in onze Kerk hebben er werkelijk geen enkele belangstelling voor. Zij willen Christus leren kennen, de waarheid ontdekken, goede liturgie vieren. Het komt wel goed.

Februari 2025

+Rob Mutsaerts

Het gelijk van de scholier, de stukadoor en Trump

Er was eens een tijd, en dat was nodig niet zo lang geleden, dat men wist wat een man was en wat een vrouw was. Dit is geen bijzonder filosofische uitspraak, noch een mystiek inzicht, maar een eenvoudig feit - een feit dat zelfs elke scholier of stukadoor zonder enige scholing begreep. Een man is een man, een vrouw is een vrouw, en als er verwarring ontstond was dat hooguit een kwestie voor de opticien of dorpsdokter.

Maar vandaag de dag hebben we het moderne denken, en zoals dat wel vaker gaat met al het moderne denken, betekent dat vooral denken tot men niets meer weet. De mens die zichzelf modern en verlicht acht is al iemand die zo diep nadenkt wat een kurk is dat hij vergeet hoe hij de fles moet openen. Zo zijn we nu al zover gekomen dat we niet alleen meer weten wat een man of vrouw is, maar zelfs durven te betwijfelen of deze überhaupt bestaat.

Er was eens een eenvoudig waarheid: geslacht is biologisch. Maar in onze tijd is een oude gewoonte van de mensheid in een dwangmatige ziekte veranderd: de gewoonte om zich vrij te voelen door feiten te ontkennen. De oude vrijdenkers bestreden bijgeloof en hielden vast aan de natuur; de nieuwe vrijdenkers bestrijden de natuur en houden vast aan het bijgeloof. En wat is het bijgeloof van onze tijd? Dat geslacht een ‘sociaal construct’ is, dat de natuur geen wetten heeft, en dat de woorden ‘man’ en ‘vrouw’ slechts oude legendes zijn, overgebleven uit de tijd dat mensen nog geloofden in objectieve realiteiten.

Maar als geslacht slechts een sociale afspraak is, waarom zijn dan al onze ‘afspraken’ met de natuur verbroken? Waarom proberen we, als we werkelijk zo vrij zijn, de wetten van de biologie te herschrijven en ons lichaam met chirurgie en medicijnen in iets te veranderen wat het niet is? Mannen verminken hun lichaam onherstelbaar door een nepvagina aan te brengen die nergens uitkomt om vervolgens in de boksring een vrouw in elkaar te slaan en daar triomfantelijk bij te gaan kijken. Vrijheid betekent niet dat een koe zich kan veranderen in een stier, noch dat een stier kan besluiten een pony te zijn. Vrijheid betekent dat een koe een koe is, en een stier een stier.

De moderne wereld heeft de ironie bereikt van de man die zichzelf een vrouw noemt en de vrouw die zichzelf een man noemt, maar die beiden nog steeds dezelfde dokters nodig hebben, dezelfde medicijnen gebruiken, en zich onderwerpen aan dezelfde biologische realiteit waartegen ze zich verzetten. De man die zich als vrouw identificeert neemt vrouwelijke hormonen omdat zijn lichaam die niet van nature aanmaakt, wat alleen maar bewijst dat hij geen vrouw is. Trouwens, op de vraag ‘wat is een vrouw’ heeft tot nu toe niemand een antwoord kunnen geven. Als je niet weet wat een vrouw is, hoe kun je je dan een vrouw voelen?

Het wonderlijke van deze tijd is niet dat mensen in verwarring verkeren. Mensen zijn altijd al in de war geweest. Wat werkelijk wonderlijk is, is dat we onze verwarring hebben geïnstitutionaliseerd. We hebben onze verwarring in curricula van universiteiten opgenomen en onze twijfel in wetten. En zoals altijd is het niet de scholier en de stukadoor die hierom vraagt, maar het parlementslid en de professor in de universiteit die, omringt door zijn boeken, niet meer weet wat de scholier en de stukadoor je feilloos kunnen vertellen. De professor en het parlementslid lijden niet aan te weinig redeneren, maar aan te veel redeneren zonder fundament. Zij bouwen een toren van argumenten, maar vergeet de grond waarop zij bouwen. Zo ook de genderideologen: zij bouwen een luchtkasteel waarin geslacht een keuze is, identiteit een spel zonder spelregels, en de waarheid een illusie.

Op een dag zal het luchtkasteel doorgeprikt worden en zal men zich weer herinneren wat de scholier en de stukadoor altijd al wisten: dat de natuur geen contract is waarover men kan onderhandelen, dat over waarheid niet te onderhandelen valt, en dat een man een man is, en een vrouw een vrouw.

Feb. 2025

+Rob Mutsaerts

Podcast zondag Doop van de Heer

Klik op de afbeelding om de podcast te beluisteren

Notre Dame en de toekomst van de Kerk in Nederland

De Notre Dame is in al zijn pracht en glorie herrezen. Goddank, want aanvankelijk waren er heel andere plannen. Oké, er zijn enkele missers - een merkwaardig vormgegeven bronzen minimalistisch altaar dat detoneert met de grandeur van de kathedraal, metalen zetels, een doopvont die er niet uitziet als een doopvont, een koorkap die geleend lijkt van een clown, en rare kelken - maar het geheel getuigt van grote schoonheid. Ook de liturgische plechtigheden rondom de heropening van Notre Dame waren waardig. Het doet de gelovigen boven het alledaagse opstijgen naar het bovennatuurlijke. Het is dat laatste dat zo broodnodig is in onze tijd, de tijd dat alles begrijpelijk moet zijn. Latijn zou onbegrijpelijk en saai zijn. Het sacrale heeft plaats gemaakt voor het intermenselijke.

Hoe is het toch zover kunnen komen hetgeen we vandaag de dag kunnen zien in kerkelijke kringen: regenboogvlaggen, LGTB-activisten die rond het altaar dansen, tweederangs bandjes die popdeuntjes spelen, preken die veeleer uitingen zijn van politieke correctheid. Hoe komt het dat het schone en het ware plaats heeft gemaakt voor lelijkheid en meningen. Lelijke gebouwen, witgekalkte muren, beeldenstorm en slecht geacteerde opvoeringen die door moeten gaan voor liturgie. Knielbanken en communiebanken werden verwijderd. Het mysterie, het sacrale, het bovennatuurlijke heeft moeten wijken voor horizontale platheid.

In Notre Dame zag ik respect voor de Traditie, hoorde ik hemelse gezangen van kinderen, ontwaarde ik honger naar het transcendente. Christus stond weer eens centraal. Ik zie het verlangen daarnaar terug bij de zogeheten nieuwe katholieken, waarover zo dadelijk meer. Maar in Rome is dat nog niet doorgedrongen. Daar houdt men zich bezig met het nieuwe buzzwoord Synodaliteit. Als we maar synodaal worden wordt de Kerk weer aantrekkelijk, heeft de Kerk weer toekomst, zo is de stellige mening. Als we maar luisteren, ja dan wordt alles anders. Men doet het voorkomen alsof pastoors de afgelopen 2000 jaar nooit geluisterd hebben. Volgens mij doen ze dagelijks niet anders. Men doet het voorkomen alsof de heilige Geest 2000 jaar heeft liggen slapen. Ik zie iets anders. Het is juist de geest van de moderne seculiere tijd waar men voor gevallen is. De leiding van de Kerk lijkt op Demas die Paulus heeft verlaten uit liefde voor de seculiere wereld. En op Judas die meende dat het geld dat aan Jezus uitgegeven werd beter aan de armen besteed was. Bij de meer liberalen valt dat in goede aarde. Zij lijken op degenen die roepen om Barabbas, de activist die een werelds Utopia nastreefde. Zij zeggen: we nemen de zaak in eigen hand. Jezus daarentegen deed de wil van de Vader en koos voor het kruis. Dat leek een mislukking, maar juist het kruis bracht de verlossing.

Waarom hebben de mensen de afgelopen de afgelopen zestig jaar de kerk verlaten? Omdat de Kerk hen in de steek heeft gelaten. De Kerk heeft het kerkvolk op een dwaalspoor gebracht. Ja, zegt de Kerk, we komen op voor het milieu, voor klimaatverandering, voor diversiteit, voor de armen en dat soort zaken. En dat wordt meer benadrukt dan waardige liturgie, sacraliteit, oproep tot bekering en het vooropstellen van het zielenheil. Men vergeet dat juist dàt hetgeen is dat de mensen voedt zodat ze de werken van barmhartigheid werkelijk gaan verrichten. Moeder Teresa, Peerke Donders, Sint Franciscus, pater Damiaan hadden nooit gedaan wat zij gedaan hebben als zij zich niet gevoed hadden met de sacramenten, het gebed, de eucharistische aanbidding en de rozenkrans. Nee, zij lieten het niet over aan de politiek of de instituties. Moeder Teresa was hier erg duidelijk in: “Als mensen niet veranderen, zullen structuren ook niet veranderen”. De Kerk heeft vanaf de jaren ‘60 het geloof onnozel gemaakt, het wezenlijk niet meer benoemd en nergens ontsporingen gecorrigeerd. Kijk eens naar het liturgisch misbruik dat schering en inslag is. Ik wordt bij Vormselmissen regelmatig geterroriseerd door koren die louter top 2000 liedjes zingen. Ik heb het al eens meegemaakt dat het koor begeleid door oorverdovende band alleen maar liederen van Bruce Springsteen zong. ‘Because the Night Belongs to Lovers’ was het offerandelied. Aan het eind van de mis wist ik het zeker: deze vormelingen gaan we nooit meer terugzien in de kerk. Bij een andere vormselmis (Nijmegen) weigert de pastoor de communie aan een vormeling die de communie op de tong wilde ontvangen. Eigenlijk is dit heel klerikaal: deze priester maakt zijn eigen regels en die opdringt aan de gelovigen.

Dat is het probleem van de Kerk sinds Vaticanum II: de Kerk leert niet wat het evangelie ons leert. We zijn bang de katholieke standpunten te verkondigen. Welke pastoor heeft het nog over het zielenheil, de vier uitersten, vergeving van zonden? We nemen er eerder afstand van. We excuseren ons voor die enkele collega die bij een abortuskliniek waakt en bidt. We stellen ons achter het besluit van het bestuur van een RK school (Limburg) die Zusters de toegang tot de school ontzegt omdat deze zusters bij de behandeling van het sacrament van het huwelijk slechts één variant genoemd hebben: man/vrouw. Geen wonder dat de Kerk ter ziele gaat. Waar staan we eigenlijk nog voor? De paus die de Traditionele Latijnse Mis verbiedt in Chartres en de Notre Dame en dezelfde week een LGTB-pelgrimage op het programma van het Heilig Jaar zet. We streven toch zo graag naar ‘Vrijheid, Blijheid’, maar in de praktijk blijkt dit eerder uit te vloeien in losbandigheid en onvrede. Wat nodig is zijn normen en waarden die we gemeenschappelijk hebben. Waar halen we die vandaan? Normen en waarden die voor iedereen en voor alle tijden gelden. Ja, er bestaat zoiets als dé waarheid die voor iedereen geldt. En ja, die kunnen we kennen. Dat wisten Socrates, Plato en Aristoteles al. Deze natuurwet heeft een bovennatuurlijke oorsprong waar de seculiere wereld geen weet van heeft.

Wat gebeurde er na Vaticanum II? Men ging dialoog aan met de wereld. Dat is niet onredelijk. Maar wat deed men, men zette tijdelijk de waarheid van het katholieke geloofsgoed tussen haakjes om zo het gesprek met de moderniteit aan te gaan. Waar dit uiteindelijk toe geleid heeft, is het volledig omarmen van de seculiere wereld. De kerk wilde zo graag haar relevantie aantonen voor de wereld, dat ze haar identiteit volledig verloor. Men kwam tot de conclusie dat de heilige Geest evenzeer of zelfs wel meer aan het werk was in de seculiere wereld dan in de Kerk zelf. Men is zelfs zover gegaan de tijdloze waarheden van de Kerk te relativeren of zelfs te ontkennen. Het zouden slechts gedachtenspinsels zijn van Thomisten en andere gedateerde theologen. Dat vertaalde zich in volledig horizontale vertaling van het evangelie. Metafysica werd overboord gegooid, alle nadruk kwam te liggen op de gemeenschap. Met als consequentie platte liturgie, waarin voor zonde en vergeving geen plaats meer is. De schuld kwam te liggen bij anderen. Het waren de structuren die maar moesten veranderen. Het mea culpa werd tua culpa, want ik ben oké, aan mij ligt het niet. Het sacrale karakter was onherkenbaar geworden. Het geloof in de realis presentia werd niet meer geloofd. Het was een symbool geworden, meer niet. De aanwezigheid van Jezus is in ons, niet in brood en wijn. Eucharistie werd gedegradeerd tot een maaltijd. Vandaar dat men Jan en Alleman uitnodigt om de hostie te ontvangen, uitgereikt door Flip en Loulou in passende spijkerbroek. Uiteraard niet knielend en op de tong. Het is maar een symbool. Jezus zat toch ook aan tafel met zondaars? (Nou, nee. Bij het Laatste Avondmaal waren alleen de apostelen aanwezig. Jezus verbond dit Laatste Avondmaal nadrukkelijk met het offer aan het kruis de dag daarna). Waarom eigenlijk alleen maar Missen vieren als we ook W.C. Diensten kunnen aanbieden? Flip en Loulou kunnen dat heel mooi.

Het moet gaan over sociale gerechtigheid, over soepkeukens, over actie. Ja, vooral actie. We staan op tegen discriminatie en racisme, we doen mee in het maatschappelijk debat over klimaatverandering. We zijn uiteraard inclusief en divers en hangen de regenboogvlag op. Over abortus, euthanasie en verminking van transgenders praten we uiteraard niet. Het onderscheid tussen het sacrale en het profane is volledig weggevallen.

Met name jongeren hebben dat feilloos aangevoeld en met de voeten gestemd. Als de liturgie een onsamenhangend rommeltje is, als je niet uitgedaagd wordt je leven anders in te richten, waar vergeving en zonde verboden woorden zijn, wat heb je daar dan te zoeken. Goede liturgie, helderheid en hartelijkheid maken het verschil. Jongeren zoeken naar antwoorden op vragen. En die hebben wij. Redelijke antwoorden. Fides quaerens intellectum, weten we het nog? Wat de Kerk te doen staat is het heilige weer benadrukken, als zijnde van een andere, hogere orde. Daarom hebben we heilige plaatsen, heilige liturgie, geconsacreerde gebouwen die alleen bestemd zijn voor de eredienst en devotie. Daarom hebben we heilig taalgebruik in de liturgie te onderscheiden van het alledaagse taalgebruik. Overigens, als je het bovennatuurlijke negeert, gaat dit ook ten koste van het natuurlijke dat gereduceerd wordt tot platte nietszeggende betekenisloze inhoud. Het verdwijnen van religie uit de maatschappij gaat ook ten koste van het seculiere. Wie is er nou geïnteresseerd in religie ontdaan van het sacrale? Niemand. Het is gewoon saai. Platte liturgie is gewoon een slecht toneelstuk met een raar scenario uitgevoerd door tweederangs acteurs. Geen wonder dat jongeren die hongeren naar betekenis, hongeren naar vergeving, hongeren naar waarheid in het geheel niet geïnteresseerd zijn in Laudato Si, Fiducia Supplicans en Synodaliteit. Parochies en bisdommen die menen hier op in te zetten trekken geen jongeren. Waar tref je ze wel aan: bij parochies waar het er gewoon traditioneel aan toegaat, waar de H.Mis nog de H.Mis is, waar het heilige wordt benadrukt, waar de liturgie duidelijk onderscheidend is van het wereldse. Dáár ontdek je iets wat je nog niet kende. Het is een beweging naar schoonheid, waarheid, sacraliteit, naar devotie, naar plaatsen waar sacrament van de biecht wordt aangeboden, waar de rozenkrans wordt gebeden. Daar zie ik gezinnen, daar zie ik jongeren, daar zie ik de toekomst van de Kerk. Die ziet er goed uit.

+Rob Mutsaerts