Waar gaat het in de synode die momenteel gaande is in Rome over. Herhaaldelijk krijgen we van officiële Vaticaanse zijde te horen. Dat het niet over theologie gaat, ook niet over doctrinaire zaken en ook niet over LGBTQ+, wijding van vrouwen en het celibaat. Het is ook al niet de bedoeling om de hiërarchische aard van de kerk te ondermijnen of te vervangen of om het besluitvormingsproces te democratiseren. Nee, het zou gaan over de vraag wat synodaliteit is. Het is tenslotte een synode over synodaliteit. Niemand schijnt te weten wat dat is, en daarom heeft de paus bedacht dat we daar maar een synode voor moeten organiseren. Dan komen we daar misschien achter. Hoe? Door te luisteren. Maar dan ontkom je er niet aan dat er ook gesproken moet worden. Door wie? Door mensen die door de paus zijn uitgenodigd.
Zo had paus Franciscus een theoloog uitgenodigd die met droge ogen het volgende verkondigde: "Als we de consensus bereiken dat de Kerk wezenlijk synodaal is, zullen we de hele Kerk, alle instellingen, het hele leven van de Kerk in synodale zin moeten heroverwegen." Een van de aanwezige bisschoppen bevestigde openlijk dat het nodig zal zijn om af te wijken van de apostolische traditie. En zo zijn er inmiddels talrijke sprekers geweest die de revolutie preken. Dat het niet over theologie of doctrine gaat is niet langer vol te houden. Het gaat voornamelijk daar over. We gaan het zien. Over een paar dagen verschijnt het eindrapport (dat waarschijnlijk al lang klaar is) en wordt ook het volk Gods getrakteerd op een brief. Dat de heilige Geest daar niets mee te maken heeft is inmiddels wel duidelijk.
Wat synodaliteit ook moge betekenen, synodes zijn er in ieder geval om te ontdekken hoe we in de huidige tijd te werk moeten gaan om te bevorderen dat mensen tot Christus gebracht worden. Probleem is evenwel dat Jezus en het zielenheil (daar gaat het uiteindelijk toch om in het geloof) nauwelijks ter sprake gekomen zijn in alle luistersessies, schema’s en betogen. Aan Kerkvaders, heiligen en theologen wordt niet gerefereerd, aan Bijbel en Traditie ook al nauwelijks, de paus citeert voornamelijk zichzelf, en van enig filosofisch denken is al helemaal geen sprake. Het is vooral het gevoel dat het spreken beheerst. Heldere ideeën heeft dat niet opgeleverd, terwijl een synode toch bedoeld is om helderheid te verschaffen. Als er iets is dat Franciscus niet doet, is het dat wel. Dat blijkt wel weer uit de antwoorden op de Dubia-vragen. Zonder heldere ideeën blijven we in het duister tasten naar schaduwen in de nacht en resteert ons niets anders dan hersenspinsels die dichter of verder van de waarheid staan. Maar naar de waarheid wordt niet gezocht. Het is toch de waarheid die ons vrij maakt? Wat heeft het voor zin om het pastorale aspect te benadrukken als niet duidelijk is dat het op de waarheid geënt is? Woorden als ‘irregulier’, ‘sodomie’ en ‘zondebesef’ worden zorgvuldig vermeden. Iemand zou er zich eens aan kunnen storen, of nog erger, buitengesloten voelen.
Is dan niet iedereen welkom in de Kerk? Zeker wel. De enigen die thuis mogen blijven zijn degenen die menen dat er aan hen niks mankeert, dat zij geen bekering nodig hebben. Verder is iedereen welkom. Wel op één voorwaarde: dat ze tot inkeer komen en een beroep doen op Gods barmhartigheid. Dat is toch het hele punt van religie. Dat je erkent dat er een norm is - noem het de waarheid - die ons is geopenbaard, en dat je niet aan de standaard voldoet. Daarom ga je naar de Kerk. Om vergeving te vragen, om je te sterken door Gods genade, door gebruik te maken van de genademiddelen: de sacramenten, Gods Woord, steun van de geloofsgemeenschap, zodat je meer en meer werkt aan de heiliging van je leven.
En dat is nu het hele punt: men eist dat de Kerk levensstijlen goedkeurt die de Bijbel afkeurt. Men wil dat de Kerk de normen aanpast! Maar dat kan ze niet. Jezus zei tegen de overspelige vrouw: Ga heen en zondig niet meer. De LGBT-gemeenschap eist dat de Kerk zegt: Ga heen en zet uw levensstijl gerust voort. Maar goedkope genade is bij Jezus niet verkrijgbaar. Zeker, Hij is barmhartig, maar alleen op voorwaarde van bekering. Als iemand om mijn zegen vraagt, zal ik die geven. Ik zal niet vragen om eerst een curriculum vitae te overhandigen. Maar als mensen mijn zegen vragen over een relatie die de Kerk (gebaseerd op het woord van Jezus zelf) als zondig beschouwd zal ik die uiteraard niet geven. Vraag niet aan de Kerk te wijzigen waar Jezus duidelijk over gesproken heeft. Dat mensen zich dan buitengesloten voelen, het zij zo. Jezus zelf sloot heel wat mensen uit. Van diverse categorieën mensen maakte Hij duidelijk dat zij het Koninkrijk Gods niet zouden beërven. En om dat nog maar eens extra duidelijk te maken noemde Hij ze ‘hypocriet’, ‘adderengebroed’, ‘witgekalkte graven’ en meer van dit soort originele bijbelse scheldwoorden. Synodedeelnemers die menen dat gastvrijheid, inclusiviteit en diversiteit de voornaamste eigenschappen zijn van de Kerk, zouden de Bijbel er nog eens op na moeten lezen. Ik beveel vooral de brieven van Paulus aan.
Iedereen is een zondaar. En hoewel we onze naaste moeten liefhebben, moeten we ook in staat zijn om bepaalde daden zonden te noemen. Vage onduidelijke antwoorden trekken niemand naar de Kerk van Christus. Aanpassing aan seculiere normen houden mensen zelfs weg van Christus: ze voelen zich bevestigd in hun onkerkelijke opvattingen. En het is liefdeloos. De Kerk kreeg van Jezus niet als eerste opdracht om te luisteren, maar om te missioneren: "Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb".
Wat wil de paus nu eigenlijk echt? Waarom nodigt hij James Martin uit? Waarom zoveel vriendjes naar zijn beeld en gelijkenis? Waarom kiest hij kardinaal Hollerich als relator voor de synode (Hollerich bevestigde nogmaals dat een aantal standpunten van de kerk wetenschappelijk en sociologisch onjuist gefundeerd zijn. Nee, beste kardinaal, deze standpunten zijn bijbels gefundeerd)? Waarom maakt hij afgelopen week tussen alle synodale drukte ruim tijd vrij voor een ontmoeting met zuster Jeannine Gramick die meent dat de kerkelijke leer over ethische kwesties (uiteraard gaat het wederom om LGTBQ+) veranderd moet worden. Haar organisatie is in het verleden veroordeeld. Waarom ruimt hij in deze drukke weken plaats in zijn agenda vrij om Whoopi Goldberg met alle egards te ontvangen. Na haar bezoek verklaarde zij dat het een fantastisch bezoek was vanwege de acceptatie van de paus voor homo-relaties en zijn openheid om vrouwen te wijden. Klopte het wat zij zei? Het Vaticaan sprak het niet tegen. Goldberg had op haar vijfentwintigste al zeven kinderen laten aborteren en is nog altijd een groot voorstander van abortus. Is dat wat synodaliteit is: luisteren naar iedereen die ook maar iets te zeggen heeft? Is dat de reden dat de paus naar juist deze mensen luistert? Zonder enig weerwoord. Of wil hij langzaam maar zeker de synodeleden rijp maken voor dit andere geluid omdat hij eigenlijk hun ideeën onderschrijft? Zo niet, waarom creëert hij dan zoveel verwarring door geen enkele vraag op een heldere manier te beantwoorden?
Wat er ook van zij, de verdeeldheid binnen de synode is gedurende de synode alleen maar groter geworden. Dat dit geen vruchten van de heilige Geest zijn moge duidelijk zijn. Dat deze synode over synodaliteit rampzalig is, moge inmiddels ook duidelijk zijn. Hetzelfde geldt voor de bedenker ervan.
+Rob Mutsaerts