Toen missionaris Franciscus Xaverius in de 16e eeuw China bezocht, trof hij daar een opmerkelijk geavanceerde cultuur aan. In veel opzichten was de beschaving geavanceerder dan enige andere cultuur in die tijd. Franciscus Xaverius ontdekte dat de morele waarden opvallend veel leken op de christelijke waarden. Dat is niet zo verrassend als we misschien denken, omdat alle morele waarden van die tijd opvallend veel op elkaar leken (hoewel hun theologieën opvallend verschilden). Denk bijvoorbeeld aan de Gouden Regel: alles wat ge wilt dat anderen voor u doen, doe dat ook voor hen. De gouden regel van Confucius is feitelijk identiek: Doe met je naaste niet wat je niet wilt dat hij met jou doet.
Doet religie ertoe? In onze tijd wil men religie het liefst uit de maatschappij verwijderen. Men vindt het maar lastig. Houd het maar achter de voordeur. Het is iets van vroeger, zo wordt dan gezegd. Wetenschap ontrafelt de mysteries wel voor ons. En als wetenschap maar voortschrijdt zal het uiteindelijk alle problemen oplossen. Denk bijvoorbeeld aan de veelzeggende titel van de film over Stephen Hawkin The Theory of Everything. Nogmaals de vraag: doet religie ertoe in onze moderne tijd? De tijd waarin de samenleving uit elkaar valt, de tijd waarin er geen fundament meer is om op te bouwen, geen samenhang meer is, waar we aangewezen zijn op de mening van de toevallige meerderheid in het parlement. Maar je maakt mensen niet goed door wetgeving.
Het christendom is erop gebaseerd dat de wereld niet het gevolg is van een chemische reactie en dit is het toevallige resultaat, maar op een Schepper-God die een bedoeling heeft met zijn schepping. Christendom is gebaseerd op openbaring, op historische gegevens en op getuigen. Niet op wensdenken, niet op dromerijen. De Kerk heeft het Christendom niet bedacht; het is gebaseerd op feiten. Feiten die je kunt natrekken. In de geschiedenis. Op getuigen.
Christus heeft overigens geen nieuwe moraal gebracht. De gouden regel ‘doe voor anderen wat je hoopt dat anderen voor jou doen’ is een regel die iedereen al als een goede regel beschouwde. Een mens heeft nu eenmaal een geweten. De kwestie is dit: de christelijke moraal moet je integreren in je eigen leven. Dat moet je zelf willen. Dat kan niemand anders voor je doen. Ook regels niet, ook een wetgever niet, ook wetenschap niet. Om een samenleving van pais en vree te realiseren, heb je het religieuze nodig. Ban God uit de maatschappij, en je creëert chaos. Altijd. Kijk naar de geschiedenisboeken. Moeder Teresa zei het kernachtig: als mensen niet veranderen, zal de maatschappij ook niet veranderen. Wetten en wetenschap zijn niet in staat mensen te veranderen. Het zijn hooguit de sancties die mensen weerhouden van een bepaald gedrag. Zijn christenen dan betere mensen? Nee. Wel: beter af. Wij hebben hulpmiddelen, aangereikt door de Kerk van Christus, gebouwd op de rots die Petrus heet.
Gij zijt Petrus, en op deze rots zal ik mijn kerk bouwen, en de poorten van de hel zullen haar niet overweldigen. Deze passage is cruciaal voor een goed begrip van wat de kerk is en wat onze rol in de kerk is. Eerst en vooral noemt Jezus de kerk "mijn kerk". Dit vertelt ons dat Jezus de eigenaar van de kerk is. Niet Petrus, niet de apostelen, niet de bisschoppen of pastoors, niet het gezamenlijke kerkvolk. Nee, de Kerk is niet van ons. De kerk is gesticht door Christus, die vervolgens Petrus aanwijst om garant te staan dat Jezus’ werk wordt voortgezet. Het geloof wordt ons aangereikt. Wij bepalen de inhoud niet door synodale processen, of door wat de meerderheid wenselijk lijkt. Onze rol is om naar Christus te luisteren en zijn instructies op te volgen. Als een kardinaal zegt dat de kerkelijke moraal sociologisch en wetenschappelijk verkeerd gefundeerd is, luister niet naar hem. De kerkelijke moraal is bijbels gefundeerd. Als bisschoppen menen dat dat men homo-relaties kan zegenen, luister niet naar hen. Ze willen feitelijk dat we zonde geen zonde meer noemen. De bijbel laat er geen twijfel over bestaan dat het dat wel is.
Wat te doen in onze tijd, de tijd van de krimpende kerk. Mijn voetbalteam - jongens van rond de 16 jaar - loopt zo ongeveer een keer per seizoen een enorme zeperd op. Het is zo’n dag dat alles mis gaat en je met 6-0 of nog erger verliest. Wat te doen na zo’n wedstrijd? Nabeschouwen heeft geen enkele zin. Wat wel? Na de wedstrijd cola en kroketten uitdelen, niet meer omkijken, vooruitkijken naar de volgende wedstrijd. Volgende zaterdag beginnen we gewoon weer met goed gemoed met 0-0. Kijk eens naar Paulus, wat hij allemaal niet te verduren had (schipbreuk, gevangenschap, geseling, honger, en nog meer ellende). Nee, hij keek niet om, maar ging door, tegen alles in. En kijk eens wat hij voor elkaar heeft gekregen. Eigenlijk verging het elke heilige zo. Hetzelfde geldt ook voor ons. God geeft ons niet op. Weet dat. Nietzsche zei dat God dood was. Volgens mij is Nietzsche dood. En leeft God. Alle heiligen hebben ervan getuigd en hierdoor het verschil gemaakt? Overal waar wij onze stem niet laten horen, groeit het kwaad, wint de duvel.
De kerk houdt vast aan het geloof. Niet omdat zij niet flexibel zou zijn of omdat zij star of behoudend of weet ik veel wat zou zijn, maar omdat zij vastberaden vasthoudt aan waarden die niet tijdgebonden zijn. Ze houdt vast aan bijbelse waarden, aan Gods woord. Zoals de zondagsplicht, de biecht, een klip en klaar Nee tegen abortus en tegen allerlei merkwaardige relatie-vormen waarvan Jezus heel stellig zegt dat daar geen zegen op rust, want zo zit de scheppingsordening niet in elkaar. Dat is niet meer van deze tijd, zeggen de mensen dan. Dat zal best. De kerk kijkt niet naar wat men vandaag vindt en morgen weer anders over denkt, maar naar hetgeen voor alle tijden geldt.
Er zijn fysieke natuurwetten die voor iedereen gelden, ongeacht wat men ervan vindt. De wet van de zwaartekracht geldt voor iedereen. Water bevriest bij nul graden, wat je daarvan ook maar mag vinden. Zo zit de schepping in elkaar. Zo zijn er ook geestelijke natuurwetten die altijd en voor iedereen gelden. Doe het goede, en er zal zegen op rusten. Doe het kwade, en het zal van kwaad tot erger gaan. Zo zit de schepping nu eenmaal in elkaar. Zo zijn mensen geschapen als man of vrouw. Een jongen kan zichzelf wel verminken omdat hij liever geen jongen wil zijn, het blijft een jongen. Ga tegen de natuur in, en de natuur zal zich wreken. Altijd. Zo zit de schepping nou eenmaal in elkaar. God mag dan wel altijd vergevingsgezind zijn, de mensen soms, de natuur nooit. Je gaat je ongeluk tegemoet. Dat jongeren in de war zijn lijkt mij een normale zaak. Dat mensen hen stimuleren in hun verwarring is voor mij onbegrijpelijk. Ik gun hen wat beters. De meesten komen dan ook later tot andere gedachten. Maar de verminking is onherstelbaar. Ik snap ook artsen niet die meewerken aan het verwijderen van gezonde organen. Ik snap ook niet dat op een leeftijd dat je geen sigaret mag roken, geen auto mag besturen, geen tattoo mag zetten, je wel zonder toestemming van ouders gezonde lichaamsdelen mag laten verwijderen. Nee, niet als het gaat om mijn linkernier of rechteronderbeen. Dat zou dwaas zijn. Ja, net zo dwaas als het verwijderen van borsten en penissen om vervolgens iets aan te bouwen wat niet functioneert.
+Rob Mutsaerts