Universiteiten waren tot voor kort plaatsen van onbevangen onderzoek, van het vrije woord, van open uitwisseling van ideeën, maar zelfs daar heeft de cancel-culture toegeslagen. Bepaalde sprekers zijn niet langer welkom, omdat zij standpunten innemen die door sommigen onbeargumenteerd het etiket ‘discriminerend’ hebben gekregen of simpelweg de classificatie ‘hatespeech’. Ze krijgen gewoon geen podium meer. Vaak gaat het onwelgevallige meningen over klimaatverandering, gender of immigratie. Aanvankelijk waren het social media en tech-giganten die zich bedienden van dit soort politiek activisme. Ze stellen simpelweg dat hun ‘terms of service’ overtreden zijn, zonder dit nader te specificeren. Ze noemden het ‘hatespeech’ zonder aan te geven wat daar nu eigenlijk wel of niet onder viel. Bekende slachtoffers zijn Camille Paglia, Charles Murray, Jordan Peterson en onlangs nog J.K. Rowling. Laatstgenoemde is een pro LGTBQt/mZ-voorvechtster, maar de aanduiding “mensen die menstrueren” ging haar toch echt te ver. Haar commentaar “Hoe noemden we die vroeger ook al weer?” was genoeg om haar te verbannen, te negeren en uit te sluiten. Het kan verkeren.
Maar nu treft ook Richard Dawkins dit lot. Deze evolutiebioloog die zijn bekendheid vooral dankt aan zijn strijdbaar atheïsme, was niet langer welkom op het Trinity College (Dublin). Zijn lezing werd gecanceld en wel om een bijzondere reden: Dawkins’ kritische houding ten opzichte van de Islam. De wetenschapper die zijn populariteit niet zozeer aan zijn wetenschappelijke kennis heeft te danken, maar veeleer aan zijn kritische houding tegenover religie in het algemeen, krijgt nu het verwijt kritisch te staan tegenover de Islam. Anti-religie is zeer acceptabel in het cancel culture wereldje, behalve kennelijk als het over een specifieke religie gaat. De argumenten van het Trinity College zijn ronduit bizar. Nee, de uitnodiging aan Dawkins is niet ingetrokken uit angst voor represailles van radicale moslims. Nee, men wilde voorkomen dat toehoorders zich ongemakkelijk zouden voelen bij Dawkins voordracht. Men had daarbij niet alleen de orthodoxe moslims voor ogen, maar ook toehoorders die de anti-Islamhouding van Dawkins als “rechts of racistisch” zouden kunnen ervaren. Een toespraak die men als ‘links’ ervaart is kennelijk geen probleem. Door deze uitspraak laat het Trinity College zich wel erg kennen als een linkse club die geen rechtse geluiden tolereert. Exit vrijheid van meningsuiting op deze universiteit.
Alles waar de Cancel Culture voor staat - vrouwenrechten, genderideologie, LGBTQ-rechten, politieke correctheid - daar staat de orthodoxe Islam diametraal tegenovergesteld in. En die meent men nu juist in bescherming te moeten nemen. Orthodoxe christenen staan wat deze onderwerpen betreft zo ongeveer op één lijn met de Islam, maar worden om onduidelijke redenen wél als racistisch, discriminerend en meerdere redenen als niet-‘woke’ aangemerkt en dus uitgesloten. Dawkins is van harte welkom een lezing te geven waarbij christenen zich buitengewoon ongemakkelijk voelen. Het toont maar weer eens aan hoe irrationeel men te werk gaat. Zelfs universiteiten - de rede zou daar toch een prominente plaats in moeten nemen - laten zich meesleuren met extremisten die voor zichzelf het alleenrecht op moraliteit hebben toegeëigend.
Je kunt er ook niets tegenin brengen. Argumenten tellen niet. De stelling is simpelweg deze: de maatschappelijke verhoudingen zijn doordrenkt van structurele discriminatie. Als je ook maar ergens enigszins voorzichtig enkele vraagtekens wil plaatsen, wordt dat terstond als discriminerend geïnterpreteerd en wordt je meteen tot persona non grata bestempeld. Het zijn anti-liberalen die geen vrijheid van meningsuiting tolereren, maar wel van anderen eisen dat zij hun mening overnemen. Het lijkt op de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Het leek zo mooi. Het eindigde in dictatuur, koppensnellen en broedermoord.